ရခိုင္အမ်ိဳးသားတို႕၏ ရိုးရာ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲဓေလ႔ထံုးစမ္း
ပင္မစာမ်က္ႏွာ, ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈမ်ား 19:29
ရခိုင္အပ်ိဳလူပ်ိဳတိုက အရြယ္ေရာက္ၾကလွ်င္ လူငယ္ခ်င္းခ်စ္ၾကိဳက္၍ လက္ထက္မဂၤလာပြဲဲျပဳလုပ္တာရွိသလို … အမ်ားအားျဖင့္မိဘတို႔က အိမ္ေထာင္ဘက္ကို ေရြးေပးၾကတာမ်ားပါတယ္။ရခိုင္လူမ်ိဳးသည္ မိဘစကား ကိုနာခံတက္သူမ်ား ျဖစ္သျဖင့္မိဘတို႔၏အစီအမံကိုလက္ခံၾကသည္။
သားသမီးမ်ား အခ်ိန္တန္အရြယ္ေရာက္လာလွ်င္ အိမ္ေထာင္ဖက္ကို အမ်ားအားျဖင့္ မိဘမ်ားက ေရြးခ်ယ္ေပးေသာအေလ့ သည္ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ယခုေခတ္ခ်ိန္ထိတိုင္ရွိေလသည္။ေရွးရိုးအစဥ္အဆက္ က်င့္သံုးလာခဲ့ေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕၏ လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲဓေလ႕သည္ ဗမာတို႔ႏွင့္မတူျခားေသာ ဓေလ႕ထံုးစံမ်ားျဖစ္တယ္ဆိုတာ…
ရခိုင္ရိုးရာ သမက္တက္
ရခိုင္ရိုးရာမဂၤလာေဆာင္မွာ ျမန္မာရိုးရာမဂၤလာေဆာင္ႏွင္႕မတူတစ္မူထူးျခားပါသည္။သတို႕သမီးႏွင္႕သတို႕သား
လက္္ထက္ထိမ္းျမားေသာမဂၤလာေဆာင္ပြဲကိုရခိုင္တြင္ သမက္တက္ပြဲဟုေခၚပါသည္။ေယာကၡမအိမ္သို႕သမက္ကိုတင္ပို႕ရေသာေၾကာင္႕
လည္းေကာင္း၊လက္ထပ္ရန္သြားရေသာေၾကာင္႕လည္းေကာင္း သမက္တက္အြျဟဟုေခၚရျခင္းျဖစ္၏။သံတြဲ၊ေက်ာက္ျဖဴ ၊မာန္ေအာင္ ႏွင္႕အျခားေသာ ေဒသတို႕တြင္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲခ်က္မ်ားရွိၾကပါသည္။
သမီးေတာင္းျခင္း
ပထမေယာက်္ားေလးဘက္မွမိန္းမပ်ိဳကိုၾကိဳက္လွ်င္အရပ္မွအမ်ိဳးသမီးၾကီးမွတစ္ဆင္႕
ေျပာၾကားျပီးရက္တည့္မတည့္ဇာတာမ်ားယွဥ္ျပီးစစ္ေဆးၾကရသည္။ထို႔ေနာက္ေေကာင္း
ေသာရက္ကိုေရြးခ်ယ္ျပီးေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္းျပဳလုပ္ၾကသည္။
ေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္း မဂၤလာ (အသြင္းႏွင္းျခင္း၊ပန္းဆင္ျခင္း)
ေစ႕စပ္ေၾကာင္းလမ္းမဂၤလာပြဲကိုသတိုးသမီး(သမီးရွင္)အိမ္တြင္ျပဳလုပ္သည္။ေရွးဦးစြာသမီးရွင္ထိုင္
ရန္ေနရာ၏လက္၀ဲလက္ယာဘက္တြင္အမ်ိဳးသမီးအိမ္ေထာင္သည္ႏွစ္ဦးထိုင္ေနရပါသည္။ေဆြမ်ိဳးမ်ား
ႏွင့္ဖိတ္ၾကားထားေသာဧည့္သည္္မ်ားကယင္းတို႔၏ေရွ႕တြင္ေနရာယူထိုင္ၾကရပါသည္။ထိုအခ်ိန္တြင္ သမီးရွင္ထြက္မလာရေသးပါ။သတ္မွတ္ထားေသာမဂၤလာအခ်ိန္က်ေရာက္ေသာအခါ သတိုးသား(သမက္ရွင္)ဘက္မွေဆြမ်ိဳးပရိတ္သတ္မ်ားလာေရာက္ၾကသည္။လာေရာက္ၾကေသာအခါ သမီးရွင္ကိုဆင္ျမန္းေပးရန္ပန္းမ်ားႏွင္႕စားစရာမုန္႕အခ်ိဳမ်ား၊ေကာက္ညွင္းေပါင္းမ်ားကိုေငြဖလားထဲ
တြင္ထံုးတမ္းစဥ္လာႏွင္႔အညီထည္႕၍ယူလာၾကရသည္။မုန္႕အခ်ိဳမွာႏို႔မလိုင္မုန္႔၊ဆံေခြမုန္႔တို႔ျဖစ္
သည္။ေေငြဖလားအေရအတြက္မွာလည္း မဂဏန္းအေရတြက္တိုင္းၾကိဳက္သလိုအသံုးျပဳႏုိင္သည္။
သမီးရွင္သည္အမ်ိဳးသမီးအရံတစ္ဦးႏွင္႕အတူထြက္လာျပီး သတ္မွတ္ထားေသာေနရာတြင္ထိုင္ရပါသည္။
ပန္းမ်ား၊မုန္႔မ်ားႏွင္႔အတူ သမက္ရွင္မိဘမ်ားထံမသမီးရွင္အားေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္း
(ရခိုင္အခၚကတိသစၥာျပဳျခင္းအထိမ္းအမွတ္)အျဖစ္ သားရွင္ဘက္မွအေမ (သို႔) အစ္မကမိန္းကေလးကိုကန္ေတာ႔ၾကီးဆံထံုး(ဘီးဆံထံုး)တြင္ပန္းဆင္ေပးရသည္။
ထို႕ေနာက္္လက္၀တ္ရတနာမ်ားကို ေရႊက်ပ္ခ်ိန္ျဖင္႕ေပးျပီး အသြင္ႏွင္းျခင္း ေဆာင္ရြက္ရသည္။ထိုရတနာဆင္ျမန္းျခင္း၊သမီးရွင္ကိုပန္းပန္ေပးျခင္းမ်ားကို
၀တ္ဆင္ေပးသူကိုသမီးရွင္ကအရိုအေသျပဳ ကန္ေတာ့ျပီးလွ်င္ ေစ့စပ္မဂၤလာေအာင္ျမင္ပါေတာ့သည္။
မဂၤလာလက္ထပ္္မည့္ေန႔ရက္ကို ယင္းအခ်ိန္မွာပင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးျပီးသတ္မွတ္ၾကပါသည္။ေဆြမ်ိဳးပရိသတ္တို႕ကိုမဂၤလာရက္ေၾကညာေပးသည္။
ထို႔ေနာက္ၾကြေရာက္လာေသာႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ေဆြမ်ိဳးပရိသတ္တို႔ကိုဧည့္ခံေကြ်းေမြးရသည္။
ေေစ့စပ္ပြဲျပီး၍ သမက္ရွင္ ဘက္မွျပန္က်ေသာအခါ သမက္ရွင္ ဘက္မွယူလာေသာေငြဖလားထဲမွ
မုန္႔အခ်ိဳမ်ားကို သမီးရွင္ ဘက္မွလက္ခံယူျပီးေနာက္ယင္းဖလားထဲသို႔ သမီးရွင္ ဘက္မွလည္း
မုန္႔မ်ားကိုျပန္လည္ထည့္ေပးရပါသည္။
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲ
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲတြက္မဂၤလာပြဲတင္ကိုတစ္ရက္ၾကိဳတင္လုပ္ရသည္။မဂၤလာပြဲတင္သည္လက္ထပ္မဂၤလာပြဲတြက္ေရွးဦးစြာေဆာင္ရြက္ရေသာလုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ယင္းပြဲကို သမီးရွင္ အိမ္၌သာျပဳလုပ္ရပါသည္။ မဂၤလာပြဲေန႕ေရာက္ေသာအခါ ယင္းေန႕န္အရုဏ္ခ်ိန္တြင္ သမီးရွင္ သမက္ရွင္တို႔အားမိမိတို႔အိမ္မ်ားမွာ ပင္မတ္စြာဘုရားအားဦးထိပ္ထား၍
ဘုန္းၾကီးငါးပါးအား မဂၤလာဆြမ္းကပ္ျပီးမဂၤလာပရိတ္နာရပါသည္။ဘိုးဘြားလူၾကီးမိဘတို႔ကိုကန္ေတာ့၊
မဂၤလာစကားကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက နံ႔သာရည္တို႔ျဖင့္ပတ္ဖ်န္းျခင္းတို႔ျပဳလုပ္ကာ မဂၤလာေျမွာက္ၾကသည္။ပရိတ္နာရာတြင္ ပရိတ္ၾကီးမွာလက္ထက္ပြဲအတြက္ အဓိကအေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္သည္။ေရွးဦးစြာ မဂၤလာစားပြဲငယ္ကိုျပင္ဆင္ရပါသည္။ယင္းစားပြဲတြင္ပါ
၀င္ရမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ-
မဂၤလာေျမွာက္ျခင္း
မဂၤလာထမင္းပြဲျပင္ဆင္ျခင္း
- သီးသန္႕ျပဳလုပ္ထားေသာမဂၤလာစားပြဲကိုစားပြဲခင္းခင္း၍အေပၚတြင္စပါးခင္းထားသည္။
- ျဖန့္ၾကဲထားေသာစပါးေပၚတြင္ဘဲဥပံုမဂၤလာေၾကြလင္ပန္းၾကီးတြင္ေကာက္ညွင္းႏွင့္ထမင္းမ်ား
ထည္႕့၍ တင္ထားရမည္။
- ယင္းထမင္းေပၚတြင္ ခ်က္ျပီးသား္ေျခလက္အေမြးစံုေသာပုစြန္တုပ္ၾကီးႏွစ္ေကာင္၊အေမြးစံုအေၾကးခြံပါေသာ ငါးကန္သားႏွစ္ေကာင္ ၊ဘဲဥႏွစ္လံုး ၊ေမ်ာက္ဥ ေခၚ ကန္စြန္းဥႏွစ္ဥ ႏွင့္အခြံခြာျပီးေသာ ရခိုင္ငွက္ေပ်ာသီးႏွစ္လံုး တို႔ျဖင့္ျပင္ဆင္ထားရသည္။ငါး၊ပုစြန္၊ဥ၊သီးႏွံစပါးေပါၾကြယ္ေစရန္အတိတ္နမိတ္ယူထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။
စပါးမ်ားထဲတြင္ေရႊဒဂၤါး၊ေငြဒဂၤါးမ်ားျမွပ္ႏွံထားၾကသည္။ေရႊေငြပြားမ်ားေအာင္
ရည္၇ြယ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
-သမီးရွင္ထိုင္ေသာေနရာလက္ယာဘက္တြင္ေရစင္အိုးဟုေခၚေသာေၾကးအိုးငယ္ႏွစ္လံုးတင္ထားရပါသည္။ေၾကးအိုးအျပင္ဘက္ပတ္လည္ကို မဂၤလာပရိတ္ခ်ည္ျဖင့္ပတ္ေပးထားရသည္။
- ေၾကးအိုး၌ေရထည့္ထားျပီး ေျမဇာရြက္၊သေျပပန္း၊အခ်ိန္ခါေကာင္း သတ္မွတ္ေသာစာရြက္(အခါစာ)တို႔ကိုထိုးရပါမည္။
- ထမင္းပန္းကန္၏လက္၀ဲဘက္တြင္ ဟင္းပန္းကန္ ၅လံုးတင္ျပီးယင္းပန္းကန္အသီးသီးတြင္ၾကက္တစ္ေကာင္လံုးအူအသည္းစံုစြာ ငရုတ္သီးမပါ၀င္ဘဲခ်က္ထည့္ရပါမည္။ပုစြန္ထုပ္ကိုအေကာင္မပ်က္ေလွာ္ထည့္ရပါမည္။
- ေရႊဖရံုသီးခ်က္ထည္႕ရပါမည္။က်န္ပန္းကန္ႏွစ္ခုတြင္ ၾကက္ႏွင့္ပုစြန္ပဲထည့္ရပါမည္။
(ၾကက္ ႏွစ္ပန္းကန္၊ပုစြန္ႏွစ္ပန္းကန္၊ေရႊဖရံုသီးတစ္ပန္းကန္ျဖစ္သည္။)
မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲတြင္ ငကန္သား (အေၾကးရွိေသာငါး)၊ၾကက္သား၊ဘဲဥ၊ပုစြန္၊
ေျမာက္ဥ (ကန္စြန္းဥ)၊ခ်ဥ္ေပါင္ဟင္းမ်ားထည့္ထားသည့္ဟင္းပန္းကန္ကတစ္ဖက္္ထားရွိပါသည္။ပုစြန္ဆိုလွ်င္ ႏွဳတ္ခမ္းေမႊးပင္မျပတ္ေစရ။အက်ိဳးအပဲ့အနာအဆာမ်ားမပါေစရန္ အထူးဂရုျပဳရ၏။
ဤမဂၤလာစားပြဲကို မဂၤလာေဆာင္မည္႔ေနရာတြင္ထားရွိျပီး မဂၤလာေျမွာက္ျခင္းျပဳလုပ္ၾကသည္။
(အညႊန္႕ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးက သမက္ရွင္အိမ္မွဆန္ႏို႕ဆီဗူး ႏွစ္ဗူး၊ေလးဗူး၊ေျခာက္ဘူး စသျဖင့္ စံုဂဏန္းကို သမီးရွင္အိမ္သို႕သြားပို႕ သမီးရွင္အိမ္မွဆန္မ်ားႏွင့္ေရာျပီး အညႊန္႔ ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးကသာ မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲအတြက္ခ်က္ရသည္။အညႊန္႔ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးဆိုသည္မွာလူပ်ိဳအပ်ိဳလက္ထပ္ၾကျပီး ယခုတိုင္ေမာင္ႏွံစံုအတူတကြေနထိုင္၍သားသမီးတစ္ဦးတစ္ေလမွပ်က္စီးျခင္းမရွိေသာ
အိမ္္ေထာင္ရွင္မကိုဆိုလိုသည္။)
အထက္ပါ မဂၤလာပြဲျပင္ဆင္ျခင္းအလုပ္ကို ဘုန္းၾကီးမၾကြမီျပင္ဆင္ထားရပါသည္။ဘုန္းၾကီးၾကြလာျပီးပရိတ္နာသည္႕အခါမဂၤလာစားပြဲမွာဘုန္းၾကီးမ်ား ေရွ႕တြင္တည္ရွိေနရပါမည္။ယင္းမဂၤလာစားပြဲေရွ႕တြင္သမီးရွင္က အမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးလက္
၀ဲလက္ယာရံ၍ထိုင္ရပါမည္။ထိုအရံအမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးမွာ သမီးရွင္ေမြးရက္ႏွင္႕ေန႕နံသင္႕ေတာ္သူမ်ားသာျဖစ္ရပါမည္။ေရွးဦးစြာသီလခံယူျပီးလွ်င္
ပရိတ္ၾကိဳးျဖင္႕စည္း၀ိုင္းခ်ရပါသည္။
သမီးေစာင္႕ျခင္း
သမက္တက္သည္႕ေန႕နံနက္ကိုးနာရီခန္႔တြင္သမီးရွင္ႏွင္႕ရင္းႏွီးေသာမိတ္ေဆြမိန္းကေလးမ်ားေဆြမ်ိဳးမ်ားကိုထမင္းေကြ်းေမြးၾကသည္။သမီးရွင္မွာ
အလွပဆံုး၀တ္စားျခယ္လွယ္ကာ ေန႔သင့္႕နံသင့္အပိ်ဳရံႏွစ္ေယာက္လက္၀ဲလက္ယာရံလ်က္ မဂၤလာေဆာင္မည့္ေနရာ တြင္ ထိုင္၍ဧည့္ခံရသည္။
သမက္တက္ျခင္း
သမက္ရွင္ဘက္မွ သမီးရွင္ဘက္သို႔သြားၾကေသာအခါ သမက္ရွင္အေဖ၊အဘိုးေဆြမ်ိဳးမ်ား အမိ်ဳးသားၾကီးမ်ားကေ႔ရွမွဦးေဆာင္လာၾကျပီးအေမ၊အဘြားအမ်ိဳးသမီးၾကီးမ်ားကေနာက္
လိုက္ၾကရသည္။ထို႔ေနာက္အုပ္ထမ္းသူအညြန္႔အမိ်ုဳးသမီးမ်ားကတစ္ေယာက္ခ်င္းတန္းစီ၍ေလွ်ာက္လာ
ၾကရသည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ားမွာမိန္းမေခ်ာမိန္းမလွေလးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ေရွ႔ဆံုးမွအညြန္႔ပန္းအုပ္ကိုသမက္ရွင္၏အစ္မ၊သို႔မဟုတ္ေဆြမ်ိဳးရင္းခ်ာထဲကထမ္းရသည္။ေနာက္အုပ္မ်ားတြင္မုန္႔အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ငွက္ေပ်ာသီးမ်ားထည္႕ကာထမ္းလာၾက
သည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ားအတြက္လက္ေဆာင္အျဖစ္ပု၀ါပိုင္းမ်ားကိုအုပ္မ်ားတြင္ခ်ည္ေႏွာင္ထားရွိၾကသည္။အုပ္မ်ားကိုသမက္ရွင္တက္ႏူိင္သည့္အေလ်ာက္၇အုပ္၉အုပ္ထားရွိၾကသည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ား၏ေနာက္နားတြင္ သမက္ရွင္အဖြဲ႔ပါလာၾကသည္။သမက္ရွင္၏ဦးေသွ်ာင္ႏွင့္ေရစင္အိုးကိုေရွ႔ကသယ္ယူလာၾကျပီးသမက္ရွင္မွာေခါင္းေပါင္း၊ေတာင္ရွည္ပုဆိုး၊လည္ေတာင္အကၤ်ီ၊ရင္ဖံုးတိုက္ပံုကို၀တ္ဆင္ကာဓားရွည္လြယ္သူ၊ယပ္ရွည္ကိုင္ေဆာင္သူမ်ားျခံရံလ်က္
လိုက္ပါလာပါသည္။၄င္းတို႕၏ေနာက္တြင္သမက္ရွင္၏အေပါင္းအေဖာ္မ်ားမွာ ေသတၱာႏွင္႕အိပ္ရာလိပ္တို႕ကိုသယ္ေဆာင္လာျပီး ဗံု၊လင္ကြင္း၊ပုေလြ တီးမွဳတ္သူမ်ားႏွင္႕တေပ်ာ္တပါးလိုက္ပါလာၾကပါသည္။သမီးရွင္အိမ္ေရာက္သည့္အခါ သမီးရွင္မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ားကဆီးၾကိဳ၍ ဧည္႕ခံရင္းေနရာထိုင္ခင္းမ်ားေပးၾကသည္။ေရွးဦးစြာအညြန္႔အုပ္ထမ္းသူက အညြန္႔အုပ္ႏွင့္အတူပန္းဆင္ေပးရန္သမီးရွင္နားေနရာယူရသည္။က်န္အုပ္မ်ားကိုသမီးရွင္အိမ္မွလက္ခံယူ၍ေနရာခ်ထားၾကသည္။သမက္ရွင္ဘက္မွသယ္ေဆာင္လာေသာမဂၤလာေရစင္အိုးကိုလည္းမဂၤလာစားပြဲ
ေပၚတြင္သမီးရွင္၏ေရစင္အိုးႏွင္႕အတူထားရွိရသည္။အညြန္႔အုပ္ထမ္းလာသူက သမက္ရွင္၏အစ္မေဆြမ်ိဳးမ်ားက သမီးရွင္ကိုပန္းဆင္ေပးရသည္။အညြန္႔အုပ္တြင္ရာသီအလိုက
္ပန္းမ်ားပါလာၾကသည္။ဥပမာ-
ႏွင္းပန္း ႏွင္းကဲ့သုိ႔ေအးေစရန္
ႏွင္းဆီပန္း ႏွင္း၏အဆီအႏွစ္ကဲ့သို႔ေအးခ်မ္းေစရန္
သဇင္ပန္း သန္႕စင္ရန္
အခ်စ္တစ္ရာပန္း အခ်စ္တစ္ရာတိုင္ၾကေစရန္
(အ၀ါေရာင္ကုလားမဂၤလာပန္း)
စံပန္းကံုး စံရရန္
ပန္းမ်ားပန္းကံုးမ်ားကိုတစ္စံုစီအညြန္႔အုပ္တြင္ထည့္လာရသည္။ပန္းဆင္ေပးသူက ပန္းမ်ားကို တစ္စံုစီငါးစံု ဆင္ျမန္းေပးရသည္။ဆံထံုးထဲတြင္လဲပန္းကံုးမ်ားထည္႔၍ပန္းေပးရသည္။ထို႕ေနာက္သမီးရွင္ကိုဦးေသွ်ာင္ေဆာင္းေပးျပီးမ်က္ႏွာကိုဖံုးအုပ္ထားရသည္။သမီးရွင္ကိုပန္းဆင္ျပီးေနာက္သမက္ရွင္ကိုအိမ္ထဲသို႕၀င္ေစသည္။အ၀င္တြင္သမီးရွင္၏ ညီမအပိ်ဳကေျခေဆး၍ေငြေတာင္းခံသည္။လူပ်ိဳရံမ်ားကေစ်းဆစ္ၾကျခင္းျဖင့္အေခ်အတင္ေျပာဆိုၾကသည္။လူပ်ိဳရံ၊အပ်ိဳရံမ်ားတေစ့တေစာင္းေျပာဆိုၾကသျဖင္႕ေပ်ာ္စရာေကာင္းေသာအခ်ိန္
ျဖစ္ေပသည္။အိမ္ေပၚေ၇ာက္ေသာအခါသမက္ရွင္ကိုေရတစ္ခြက္တိုက္ရသည္။
ထို႔ေနာက္ သမက္ရွင္ကိုသမီးရွင္၏ညဘက္တြင္ေနရာယူေစျပီးဦးေသွ်ာင္ေဆာင္းေပးရသည္။ထိမ္းမ်ားေပးသူမ်ားက မဂၤလာစားပြဲေပၚရွိ မဂၤလာထမင္းပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ေရစင္အိုးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၇ပတ္၊ ၉ပတ္ပတ္ထားေသာ
ပရိတ္ခ်ည္မွ်င္ကြင္းမ်ားျဖင္႕တစ္မ်ိဳးတစ္စံုစီက်စီရစ္ပတ္ေပးရသည္။ထို႕ေနာက္ေမာင္ႏွံအစံု
အပါအ၀င္၊မဂၤလာစားပြဲ၊အိပ္ရာလိပ္၊ေသတၱာမ်ား အားလံုးကိုပရိတ္ခ်ည္မွ်င္ျဖင္႕ရစ္ပတ္ေပးရသည္။ထုိ႔ေနာက္သမတ္ရွင္၏ညာလက္ႏွင့္သမီး
ရွင္၏ညာလက္ကိုေပါင္း၍ခ်ည္မွ်င္မ်ားျဖင့္ရစ္ပတ္ေပးရသည္။လက္ထပ္ေပးသည့္အမ်ိဳးသမီးၾကီးမ်ားကေမာင္ႏွံစံုကိုေအာင္သေျပခက္ျဖင္႕ေရစင္အိုးႏွစ္စံုမွေပါင္းစပ္ထားေသာေရစင္မ်ားပက္ဖ်န္းကာဆုေတာင္းေမတၱာပို႔ေပးၾကသည္။ဆက္လက္၍သမတ္ရွင္ႏွင္႕သမီးရွင္လက္မ်ားကိုေပါင္းျပီးေရစင္မ်ားသြန္းေလာင္းၾကပါသည္။သမီးရွင္လက္ကိုေအာက္တြင္ထားျပီးသမက္ရွင္လက္ကိုအေပၚမွထားၾက
သည္။အခ်ိဳ႔မွာသမက္ရွင္လက္ကိုေအာက္ကလွန္ထားျပီး
သမီးရွင္လက္ကိုအေပၚကေမွာက္ထားသည္။အဓိပါယ္မွာသမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုညာလက္
ျဖင္႕ေတာင္းျခင္းကိုသမီးရွင္ကညာလက္ျဖင့္လက္ခံျခင္း၊သမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုတစ္သက္
လံုးေစာင့္ ေရွာက္ေထာက္ပံတာ၀န္ယူသြားမည္ဟူေသာသေဘာကိုေဆာင္ပါသည္။
မိဘမ်ားကို ကန္ေတာ့ျခင္း
သမီးရွင္ေရွ႔တြင္သမက္ရွင္ဖခင္၊သမက္ရွင္ေရွ႕တြင္သမီးရွင္ဖခင္တို႔ကေနရာယူရပါသည္။
သမီးရွင္သမက္ရွင္တို႕က ဖခင္ႏွစ္ဦးရံုလာေသာတဘက္ျဖဴထဲသို႔ ထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္ တစ္ျပိဳင္တည္းထည့္ေပးျခင္း၊မိခင္မ်ားအားလည္းထမင္းထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္ တစ္ျပိဳင္တည္းထည္႕ေပးျခင္းသည္မိဘႏွစ္ပါးကိုကန္ေတာ့ျခင္းသေဘာျဖစ္သည္။
လက္ဆံုစားျခင္း
မိဘမ်ားကိုကန္ေတာ့ျပီးေနာက္ေမာင္ႏွံစံုကမဂၤလာထမင္းကိုခုႏွစ္ဆုပ္စီလက္ဆံုစားၾကသည္။စားေသာက္ျပီးေငြဖလားတြင္အတူ
လက္ေဆးၾကရသည္။
လက္ဖြဲ႔ျခင္း
ထမင္း လက္ဆံုစားျပီးေနာက္မိဘေဆြမ်ိဳးမိတ္ေဆြမ်ားက သမီးရွင္သမက္ရွင္ေရွ႕ရွိေငြဖလားႏွစ္ခုထဲသို႔လက္ဖြဲ႔ေငြမ်ားထည့္ၾကပါသည္။လက္ဖြဲ႔ခံျပီး
ေသာဖလားကို္သမက္ရွင္က သမီးရွင္ကိုအပ္ရပ္သည္။သမီးရွင္ကကန္ေတာ့၍လက္ခံယူရပါသည္။
ေသွ်ာင္ခ်ေသွ်ာင္တင္
သမက္ရွင္ကမိမိဦးေသွ်ာင္ကိုခြ်တ္၍ စားပြဲေပၚတင္ထား
ျပီးလွ်င္သမီးသွ်င္၏ဦးေသွ်ာင္ကိုခြ်တ္ယူကာမိမိ၏ဦးေသွ်ာင္ကိုေဆာင္းေပးရသည္။
ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခ်ျပဳလုပ္စဥ္သမီးရွင္ကသမက္ရွင္ကိုရွိခိုးေနရပါသည္။
ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခအျဖစ္သမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုေငြလက္ဖြဲ႔သျဖင့္သမီးရွင္ကန္ေတာ့ျပီးလက္ခံရယူရသည္။
မ၈ၤလာအခမ္းအနားပြဲအျပီးတြင္ထြက္ခြာခြင့္ရရန္သမက္ရွင္က သမီးရွင္ဘက္မွအပ်ိဳရံလူပ်ိုရံတို႔က ေရႊၾကိဳတား၍ၾကိဳးတားခေပးရသည္။ေနာက္ဆံုးခန္း၀င္ခေပးေဆာင္ရသည္။
အိမ္ျပန္လည္ျခင္း
သမက္တက္ျပီး၇ရက္ေန႔တြင္သမီးရွင္သမက္ရွင္တို႔သည္သမက္ရွင္၏မိဘအိမ္သို႕နံနက္မွစ၍လည္ၾကရသည္။သမက္ရွင္၏မိဘ၊ဘိုးဘြားမ်ားကိုသမီးရွင္သမက္ရွင္တို႕ကကန္ေတာ႕ရသည္။ညေနစာစား
ျပီးမွျပန္ၾကသည္။သည္လိုႏွင့္ပင္ၾကင္စဦးဇနီးေမာင္ႏွံတို႔သည္အိုးအိမ္တည္ေဆာက္ကာတလင္တမယားစနစ္ျဖင့္ေနထိုင္ၾကေတာ့သည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္မဂၤလာပြဲကို၀ါတြင္းႏွင္႕ျပာသိုလမ်ားတြင္ေရွာင္ေလ႕ရွိျပီးတေပါင္း၊တန္ခူးလမ်ားတြင္အမ်ားဆံုးက်င္းပျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျပာသိုလတြင္မဂၤလာေဆာင္ကအိမ္ေထာင္စီးပြားေရးမျဖစ္ဘဲမြဲျပာက်တတ္သည္ဟုယူဆၾက
သည္။ရခိုင္ ဓေလ႕ထံုးတမ္းစဥ္လာအရမဂၤလာပြဲႏွင္႕ပတ္သက္၍လိုက္နာရမည္႕စည္းကမ္းခ်က္မ်ားစြာ
ရွွိေလသည္။ထိုခ်မွတ္ထားေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကိုအတိအက်ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္လက္ထပ္ပြဲသည္ ပကာသနမဖက္အရိုးခံသက္သက္ျဖင္႕ေရွးရိုးရာမပ်က္ခ်စ္စရာျမတ္ႏိုးစရာ အသြင္မ်ားေဆာင္ေနပါသည္။ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕၏ခ်စ္စရာေကာင္းေသာဓေလ့၊ တစ္မူထူးျခား
ေသာမဂၤလာအယူအဆမ်ားျဖင့္ျပည့္လွ်ံေနေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။
လက္္ထက္ထိမ္းျမားေသာမဂၤလာေဆာင္ပြဲကိုရခိုင္တြင္ သမက္တက္ပြဲဟုေခၚပါသည္။ေယာကၡမအိမ္သို႕သမက္ကိုတင္ပို႕ရေသာေၾကာင္႕
လည္းေကာင္း၊လက္ထပ္ရန္သြားရေသာေၾကာင္႕လည္းေကာင္း သမက္တက္အြျဟဟုေခၚရျခင္းျဖစ္၏။သံတြဲ၊ေက်ာက္ျဖဴ ၊မာန္ေအာင္ ႏွင္႕အျခားေသာ ေဒသတို႕တြင္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲခ်က္မ်ားရွိၾကပါသည္။
သမီးေတာင္းျခင္း
ပထမေယာက်္ားေလးဘက္မွမိန္းမပ်ိဳကိုၾကိဳက္လွ်င္အရပ္မွအမ်ိဳးသမီးၾကီးမွတစ္ဆင္႕
ေျပာၾကားျပီးရက္တည့္မတည့္ဇာတာမ်ားယွဥ္ျပီးစစ္ေဆးၾကရသည္။ထို႔ေနာက္ေေကာင္း
ေသာရက္ကိုေရြးခ်ယ္ျပီးေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္းျပဳလုပ္ၾကသည္။
ေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္း မဂၤလာ (အသြင္းႏွင္းျခင္း၊ပန္းဆင္ျခင္း)
ေစ႕စပ္ေၾကာင္းလမ္းမဂၤလာပြဲကိုသတိုးသမီး(သမီးရွင္)အိမ္တြင္ျပဳလုပ္သည္။ေရွးဦးစြာသမီးရွင္ထိုင္
ရန္ေနရာ၏လက္၀ဲလက္ယာဘက္တြင္အမ်ိဳးသမီးအိမ္ေထာင္သည္ႏွစ္ဦးထိုင္ေနရပါသည္။ေဆြမ်ိဳးမ်ား
ႏွင့္ဖိတ္ၾကားထားေသာဧည့္သည္္မ်ားကယင္းတို႔၏ေရွ႕တြင္ေနရာယူထိုင္ၾကရပါသည္။ထိုအခ်ိန္တြင္ သမီးရွင္ထြက္မလာရေသးပါ။သတ္မွတ္ထားေသာမဂၤလာအခ်ိန္က်ေရာက္ေသာအခါ သတိုးသား(သမက္ရွင္)ဘက္မွေဆြမ်ိဳးပရိတ္သတ္မ်ားလာေရာက္ၾကသည္။လာေရာက္ၾကေသာအခါ သမီးရွင္ကိုဆင္ျမန္းေပးရန္ပန္းမ်ားႏွင္႕စားစရာမုန္႕အခ်ိဳမ်ား၊ေကာက္ညွင္းေပါင္းမ်ားကိုေငြဖလားထဲ
တြင္ထံုးတမ္းစဥ္လာႏွင္႔အညီထည္႕၍ယူလာၾကရသည္။မုန္႕အခ်ိဳမွာႏို႔မလိုင္မုန္႔၊ဆံေခြမုန္႔တို႔ျဖစ္
သည္။ေေငြဖလားအေရအတြက္မွာလည္း မဂဏန္းအေရတြက္တိုင္းၾကိဳက္သလိုအသံုးျပဳႏုိင္သည္။
သမီးရွင္သည္အမ်ိဳးသမီးအရံတစ္ဦးႏွင္႕အတူထြက္လာျပီး သတ္မွတ္ထားေသာေနရာတြင္ထိုင္ရပါသည္။
ပန္းမ်ား၊မုန္႔မ်ားႏွင္႔အတူ သမက္ရွင္မိဘမ်ားထံမသမီးရွင္အားေစ့စပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္း
(ရခိုင္အခၚကတိသစၥာျပဳျခင္းအထိမ္းအမွတ္)အျဖစ္ သားရွင္ဘက္မွအေမ (သို႔) အစ္မကမိန္းကေလးကိုကန္ေတာ႔ၾကီးဆံထံုး(ဘီးဆံထံုး)တြင္ပန္းဆင္ေပးရသည္။
ထို႕ေနာက္္လက္၀တ္ရတနာမ်ားကို ေရႊက်ပ္ခ်ိန္ျဖင္႕ေပးျပီး အသြင္ႏွင္းျခင္း ေဆာင္ရြက္ရသည္။ထိုရတနာဆင္ျမန္းျခင္း၊သမီးရွင္ကိုပန္းပန္ေပးျခင္းမ်ားကို
၀တ္ဆင္ေပးသူကိုသမီးရွင္ကအရိုအေသျပဳ ကန္ေတာ့ျပီးလွ်င္ ေစ့စပ္မဂၤလာေအာင္ျမင္ပါေတာ့သည္။
မဂၤလာလက္ထပ္္မည့္ေန႔ရက္ကို ယင္းအခ်ိန္မွာပင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးျပီးသတ္မွတ္ၾကပါသည္။ေဆြမ်ိဳးပရိသတ္တို႕ကိုမဂၤလာရက္ေၾကညာေပးသည္။
ထို႔ေနာက္ၾကြေရာက္လာေသာႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ေဆြမ်ိဳးပရိသတ္တို႔ကိုဧည့္ခံေကြ်းေမြးရသည္။
ေေစ့စပ္ပြဲျပီး၍ သမက္ရွင္ ဘက္မွျပန္က်ေသာအခါ သမက္ရွင္ ဘက္မွယူလာေသာေငြဖလားထဲမွ
မုန္႔အခ်ိဳမ်ားကို သမီးရွင္ ဘက္မွလက္ခံယူျပီးေနာက္ယင္းဖလားထဲသို႔ သမီးရွင္ ဘက္မွလည္း
မုန္႔မ်ားကိုျပန္လည္ထည့္ေပးရပါသည္။
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲ
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲတြက္မဂၤလာပြဲတင္ကိုတစ္ရက္ၾကိဳတင္လုပ္ရသည္။မဂၤလာပြဲတင္သည္လက္ထပ္မဂၤလာပြဲတြက္ေရွးဦးစြာေဆာင္ရြက္ရေသာလုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ယင္းပြဲကို သမီးရွင္ အိမ္၌သာျပဳလုပ္ရပါသည္။ မဂၤလာပြဲေန႕ေရာက္ေသာအခါ ယင္းေန႕န္အရုဏ္ခ်ိန္တြင္ သမီးရွင္ သမက္ရွင္တို႔အားမိမိတို႔အိမ္မ်ားမွာ ပင္မတ္စြာဘုရားအားဦးထိပ္ထား၍
ဘုန္းၾကီးငါးပါးအား မဂၤလာဆြမ္းကပ္ျပီးမဂၤလာပရိတ္နာရပါသည္။ဘိုးဘြားလူၾကီးမိဘတို႔ကိုကန္ေတာ့၊
မဂၤလာစကားကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက နံ႔သာရည္တို႔ျဖင့္ပတ္ဖ်န္းျခင္းတို႔ျပဳလုပ္ကာ မဂၤလာေျမွာက္ၾကသည္။ပရိတ္နာရာတြင္ ပရိတ္ၾကီးမွာလက္ထက္ပြဲအတြက္ အဓိကအေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္သည္။ေရွးဦးစြာ မဂၤလာစားပြဲငယ္ကိုျပင္ဆင္ရပါသည္။ယင္းစားပြဲတြင္ပါ
၀င္ရမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ-
မဂၤလာေျမွာက္ျခင္း
မဂၤလာထမင္းပြဲျပင္ဆင္ျခင္း
- သီးသန္႕ျပဳလုပ္ထားေသာမဂၤလာစားပြဲကိုစားပြဲခင္းခင္း၍အေပၚတြင္စပါးခင္းထားသည္။
- ျဖန့္ၾကဲထားေသာစပါးေပၚတြင္ဘဲဥပံုမဂၤလာေၾကြလင္ပန္းၾကီးတြင္ေကာက္ညွင္းႏွင့္ထမင္းမ်ား
ထည္႕့၍ တင္ထားရမည္။
- ယင္းထမင္းေပၚတြင္ ခ်က္ျပီးသား္ေျခလက္အေမြးစံုေသာပုစြန္တုပ္ၾကီးႏွစ္ေကာင္၊အေမြးစံုအေၾကးခြံပါေသာ ငါးကန္သားႏွစ္ေကာင္ ၊ဘဲဥႏွစ္လံုး ၊ေမ်ာက္ဥ ေခၚ ကန္စြန္းဥႏွစ္ဥ ႏွင့္အခြံခြာျပီးေသာ ရခိုင္ငွက္ေပ်ာသီးႏွစ္လံုး တို႔ျဖင့္ျပင္ဆင္ထားရသည္။ငါး၊ပုစြန္၊ဥ၊သီးႏွံစပါးေပါၾကြယ္ေစရန္အတိတ္နမိတ္ယူထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။
စပါးမ်ားထဲတြင္ေရႊဒဂၤါး၊ေငြဒဂၤါးမ်ားျမွပ္ႏွံထားၾကသည္။ေရႊေငြပြားမ်ားေအာင္
ရည္၇ြယ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
-သမီးရွင္ထိုင္ေသာေနရာလက္ယာဘက္တြင္ေရစင္အိုးဟုေခၚေသာေၾကးအိုးငယ္ႏွစ္လံုးတင္ထားရပါသည္။ေၾကးအိုးအျပင္ဘက္ပတ္လည္ကို မဂၤလာပရိတ္ခ်ည္ျဖင့္ပတ္ေပးထားရသည္။
- ေၾကးအိုး၌ေရထည့္ထားျပီး ေျမဇာရြက္၊သေျပပန္း၊အခ်ိန္ခါေကာင္း သတ္မွတ္ေသာစာရြက္(အခါစာ)တို႔ကိုထိုးရပါမည္။
- ထမင္းပန္းကန္၏လက္၀ဲဘက္တြင္ ဟင္းပန္းကန္ ၅လံုးတင္ျပီးယင္းပန္းကန္အသီးသီးတြင္ၾကက္တစ္ေကာင္လံုးအူအသည္းစံုစြာ ငရုတ္သီးမပါ၀င္ဘဲခ်က္ထည့္ရပါမည္။ပုစြန္ထုပ္ကိုအေကာင္မပ်က္ေလွာ္ထည့္ရပါမည္။
- ေရႊဖရံုသီးခ်က္ထည္႕ရပါမည္။က်န္ပန္းကန္ႏွစ္ခုတြင္ ၾကက္ႏွင့္ပုစြန္ပဲထည့္ရပါမည္။
(ၾကက္ ႏွစ္ပန္းကန္၊ပုစြန္ႏွစ္ပန္းကန္၊ေရႊဖရံုသီးတစ္ပန္းကန္ျဖစ္သည္။)
မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲတြင္ ငကန္သား (အေၾကးရွိေသာငါး)၊ၾကက္သား၊ဘဲဥ၊ပုစြန္၊
ေျမာက္ဥ (ကန္စြန္းဥ)၊ခ်ဥ္ေပါင္ဟင္းမ်ားထည့္ထားသည့္ဟင္းပန္းကန္ကတစ္ဖက္္ထားရွိပါသည္။ပုစြန္ဆိုလွ်င္ ႏွဳတ္ခမ္းေမႊးပင္မျပတ္ေစရ။အက်ိဳးအပဲ့အနာအဆာမ်ားမပါေစရန္ အထူးဂရုျပဳရ၏။
ဤမဂၤလာစားပြဲကို မဂၤလာေဆာင္မည္႔ေနရာတြင္ထားရွိျပီး မဂၤလာေျမွာက္ျခင္းျပဳလုပ္ၾကသည္။
(အညႊန္႕ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးက သမက္ရွင္အိမ္မွဆန္ႏို႕ဆီဗူး ႏွစ္ဗူး၊ေလးဗူး၊ေျခာက္ဘူး စသျဖင့္ စံုဂဏန္းကို သမီးရွင္အိမ္သို႕သြားပို႕ သမီးရွင္အိမ္မွဆန္မ်ားႏွင့္ေရာျပီး အညႊန္႔ ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးကသာ မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲအတြက္ခ်က္ရသည္။အညႊန္႔ရွိေသာ္အမ်ိဳးသမီးဆိုသည္မွာလူပ်ိဳအပ်ိဳလက္ထပ္ၾကျပီး ယခုတိုင္ေမာင္ႏွံစံုအတူတကြေနထိုင္၍သားသမီးတစ္ဦးတစ္ေလမွပ်က္စီးျခင္းမရွိေသာ
အိမ္္ေထာင္ရွင္မကိုဆိုလိုသည္။)
အထက္ပါ မဂၤလာပြဲျပင္ဆင္ျခင္းအလုပ္ကို ဘုန္းၾကီးမၾကြမီျပင္ဆင္ထားရပါသည္။ဘုန္းၾကီးၾကြလာျပီးပရိတ္နာသည္႕အခါမဂၤလာစားပြဲမွာဘုန္းၾကီးမ်ား ေရွ႕တြင္တည္ရွိေနရပါမည္။ယင္းမဂၤလာစားပြဲေရွ႕တြင္သမီးရွင္က အမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးလက္
၀ဲလက္ယာရံ၍ထိုင္ရပါမည္။ထိုအရံအမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးမွာ သမီးရွင္ေမြးရက္ႏွင္႕ေန႕နံသင္႕ေတာ္သူမ်ားသာျဖစ္ရပါမည္။ေရွးဦးစြာသီလခံယူျပီးလွ်င္
ပရိတ္ၾကိဳးျဖင္႕စည္း၀ိုင္းခ်ရပါသည္။
သမီးေစာင္႕ျခင္း
သမက္တက္သည္႕ေန႕နံနက္ကိုးနာရီခန္႔တြင္သမီးရွင္ႏွင္႕ရင္းႏွီးေသာမိတ္ေဆြမိန္းကေလးမ်ားေဆြမ်ိဳးမ်ားကိုထမင္းေကြ်းေမြးၾကသည္။သမီးရွင္မွာ
အလွပဆံုး၀တ္စားျခယ္လွယ္ကာ ေန႔သင့္႕နံသင့္အပိ်ဳရံႏွစ္ေယာက္လက္၀ဲလက္ယာရံလ်က္ မဂၤလာေဆာင္မည့္ေနရာ တြင္ ထိုင္၍ဧည့္ခံရသည္။
သမက္တက္ျခင္း
သမက္ရွင္ဘက္မွ သမီးရွင္ဘက္သို႔သြားၾကေသာအခါ သမက္ရွင္အေဖ၊အဘိုးေဆြမ်ိဳးမ်ား အမိ်ဳးသားၾကီးမ်ားကေ႔ရွမွဦးေဆာင္လာၾကျပီးအေမ၊အဘြားအမ်ိဳးသမီးၾကီးမ်ားကေနာက္
လိုက္ၾကရသည္။ထို႔ေနာက္အုပ္ထမ္းသူအညြန္႔အမိ်ုဳးသမီးမ်ားကတစ္ေယာက္ခ်င္းတန္းစီ၍ေလွ်ာက္လာ
ၾကရသည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ားမွာမိန္းမေခ်ာမိန္းမလွေလးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ေရွ႔ဆံုးမွအညြန္႔ပန္းအုပ္ကိုသမက္ရွင္၏အစ္မ၊သို႔မဟုတ္ေဆြမ်ိဳးရင္းခ်ာထဲကထမ္းရသည္။ေနာက္အုပ္မ်ားတြင္မုန္႔အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ငွက္ေပ်ာသီးမ်ားထည္႕ကာထမ္းလာၾက
သည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ားအတြက္လက္ေဆာင္အျဖစ္ပု၀ါပိုင္းမ်ားကိုအုပ္မ်ားတြင္ခ်ည္ေႏွာင္ထားရွိၾကသည္။အုပ္မ်ားကိုသမက္ရွင္တက္ႏူိင္သည့္အေလ်ာက္၇အုပ္၉အုပ္ထားရွိၾကသည္။အုပ္ထမ္းသူမ်ား၏ေနာက္နားတြင္ သမက္ရွင္အဖြဲ႔ပါလာၾကသည္။သမက္ရွင္၏ဦးေသွ်ာင္ႏွင့္ေရစင္အိုးကိုေရွ႔ကသယ္ယူလာၾကျပီးသမက္ရွင္မွာေခါင္းေပါင္း၊ေတာင္ရွည္ပုဆိုး၊လည္ေတာင္အကၤ်ီ၊ရင္ဖံုးတိုက္ပံုကို၀တ္ဆင္ကာဓားရွည္လြယ္သူ၊ယပ္ရွည္ကိုင္ေဆာင္သူမ်ားျခံရံလ်က္
လိုက္ပါလာပါသည္။၄င္းတို႕၏ေနာက္တြင္သမက္ရွင္၏အေပါင္းအေဖာ္မ်ားမွာ ေသတၱာႏွင္႕အိပ္ရာလိပ္တို႕ကိုသယ္ေဆာင္လာျပီး ဗံု၊လင္ကြင္း၊ပုေလြ တီးမွဳတ္သူမ်ားႏွင္႕တေပ်ာ္တပါးလိုက္ပါလာၾကပါသည္။သမီးရွင္အိမ္ေရာက္သည့္အခါ သမီးရွင္မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ားကဆီးၾကိဳ၍ ဧည္႕ခံရင္းေနရာထိုင္ခင္းမ်ားေပးၾကသည္။ေရွးဦးစြာအညြန္႔အုပ္ထမ္းသူက အညြန္႔အုပ္ႏွင့္အတူပန္းဆင္ေပးရန္သမီးရွင္နားေနရာယူရသည္။က်န္အုပ္မ်ားကိုသမီးရွင္အိမ္မွလက္ခံယူ၍ေနရာခ်ထားၾကသည္။သမက္ရွင္ဘက္မွသယ္ေဆာင္လာေသာမဂၤလာေရစင္အိုးကိုလည္းမဂၤလာစားပြဲ
ေပၚတြင္သမီးရွင္၏ေရစင္အိုးႏွင္႕အတူထားရွိရသည္။အညြန္႔အုပ္ထမ္းလာသူက သမက္ရွင္၏အစ္မေဆြမ်ိဳးမ်ားက သမီးရွင္ကိုပန္းဆင္ေပးရသည္။အညြန္႔အုပ္တြင္ရာသီအလိုက
္ပန္းမ်ားပါလာၾကသည္။ဥပမာ-
ႏွင္းပန္း ႏွင္းကဲ့သုိ႔ေအးေစရန္
ႏွင္းဆီပန္း ႏွင္း၏အဆီအႏွစ္ကဲ့သို႔ေအးခ်မ္းေစရန္
သဇင္ပန္း သန္႕စင္ရန္
အခ်စ္တစ္ရာပန္း အခ်စ္တစ္ရာတိုင္ၾကေစရန္
(အ၀ါေရာင္ကုလားမဂၤလာပန္း)
စံပန္းကံုး စံရရန္
ပန္းမ်ားပန္းကံုးမ်ားကိုတစ္စံုစီအညြန္႔အုပ္တြင္ထည့္လာရသည္။ပန္းဆင္ေပးသူက ပန္းမ်ားကို တစ္စံုစီငါးစံု ဆင္ျမန္းေပးရသည္။ဆံထံုးထဲတြင္လဲပန္းကံုးမ်ားထည္႔၍ပန္းေပးရသည္။ထို႕ေနာက္သမီးရွင္ကိုဦးေသွ်ာင္ေဆာင္းေပးျပီးမ်က္ႏွာကိုဖံုးအုပ္ထားရသည္။သမီးရွင္ကိုပန္းဆင္ျပီးေနာက္သမက္ရွင္ကိုအိမ္ထဲသို႕၀င္ေစသည္။အ၀င္တြင္သမီးရွင္၏ ညီမအပိ်ဳကေျခေဆး၍ေငြေတာင္းခံသည္။လူပ်ိဳရံမ်ားကေစ်းဆစ္ၾကျခင္းျဖင့္အေခ်အတင္ေျပာဆိုၾကသည္။လူပ်ိဳရံ၊အပ်ိဳရံမ်ားတေစ့တေစာင္းေျပာဆိုၾကသျဖင္႕ေပ်ာ္စရာေကာင္းေသာအခ်ိန္
ျဖစ္ေပသည္။အိမ္ေပၚေ၇ာက္ေသာအခါသမက္ရွင္ကိုေရတစ္ခြက္တိုက္ရသည္။
ထို႔ေနာက္ သမက္ရွင္ကိုသမီးရွင္၏ညဘက္တြင္ေနရာယူေစျပီးဦးေသွ်ာင္ေဆာင္းေပးရသည္။ထိမ္းမ်ားေပးသူမ်ားက မဂၤလာစားပြဲေပၚရွိ မဂၤလာထမင္းပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ေရစင္အိုးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၇ပတ္၊ ၉ပတ္ပတ္ထားေသာ
ပရိတ္ခ်ည္မွ်င္ကြင္းမ်ားျဖင္႕တစ္မ်ိဳးတစ္စံုစီက်စီရစ္ပတ္ေပးရသည္။ထို႕ေနာက္ေမာင္ႏွံအစံု
အပါအ၀င္၊မဂၤလာစားပြဲ၊အိပ္ရာလိပ္၊ေသတၱာမ်ား အားလံုးကိုပရိတ္ခ်ည္မွ်င္ျဖင္႕ရစ္ပတ္ေပးရသည္။ထုိ႔ေနာက္သမတ္ရွင္၏ညာလက္ႏွင့္သမီး
ရွင္၏ညာလက္ကိုေပါင္း၍ခ်ည္မွ်င္မ်ားျဖင့္ရစ္ပတ္ေပးရသည္။လက္ထပ္ေပးသည့္အမ်ိဳးသမီးၾကီးမ်ားကေမာင္ႏွံစံုကိုေအာင္သေျပခက္ျဖင္႕ေရစင္အိုးႏွစ္စံုမွေပါင္းစပ္ထားေသာေရစင္မ်ားပက္ဖ်န္းကာဆုေတာင္းေမတၱာပို႔ေပးၾကသည္။ဆက္လက္၍သမတ္ရွင္ႏွင္႕သမီးရွင္လက္မ်ားကိုေပါင္းျပီးေရစင္မ်ားသြန္းေလာင္းၾကပါသည္။သမီးရွင္လက္ကိုေအာက္တြင္ထားျပီးသမက္ရွင္လက္ကိုအေပၚမွထားၾက
သည္။အခ်ိဳ႔မွာသမက္ရွင္လက္ကိုေအာက္ကလွန္ထားျပီး
သမီးရွင္လက္ကိုအေပၚကေမွာက္ထားသည္။အဓိပါယ္မွာသမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုညာလက္
ျဖင္႕ေတာင္းျခင္းကိုသမီးရွင္ကညာလက္ျဖင့္လက္ခံျခင္း၊သမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုတစ္သက္
လံုးေစာင့္ ေရွာက္ေထာက္ပံတာ၀န္ယူသြားမည္ဟူေသာသေဘာကိုေဆာင္ပါသည္။
မိဘမ်ားကို ကန္ေတာ့ျခင္း
သမီးရွင္ေရွ႔တြင္သမက္ရွင္ဖခင္၊သမက္ရွင္ေရွ႕တြင္သမီးရွင္ဖခင္တို႔ကေနရာယူရပါသည္။
သမီးရွင္သမက္ရွင္တို႕က ဖခင္ႏွစ္ဦးရံုလာေသာတဘက္ျဖဴထဲသို႔ ထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္ တစ္ျပိဳင္တည္းထည့္ေပးျခင္း၊မိခင္မ်ားအားလည္းထမင္းထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္ တစ္ျပိဳင္တည္းထည္႕ေပးျခင္းသည္မိဘႏွစ္ပါးကိုကန္ေတာ့ျခင္းသေဘာျဖစ္သည္။
လက္ဆံုစားျခင္း
မိဘမ်ားကိုကန္ေတာ့ျပီးေနာက္ေမာင္ႏွံစံုကမဂၤလာထမင္းကိုခုႏွစ္ဆုပ္စီလက္ဆံုစားၾကသည္။စားေသာက္ျပီးေငြဖလားတြင္အတူ
လက္ေဆးၾကရသည္။
လက္ဖြဲ႔ျခင္း
ထမင္း လက္ဆံုစားျပီးေနာက္မိဘေဆြမ်ိဳးမိတ္ေဆြမ်ားက သမီးရွင္သမက္ရွင္ေရွ႕ရွိေငြဖလားႏွစ္ခုထဲသို႔လက္ဖြဲ႔ေငြမ်ားထည့္ၾကပါသည္။လက္ဖြဲ႔ခံျပီး
ေသာဖလားကို္သမက္ရွင္က သမီးရွင္ကိုအပ္ရပ္သည္။သမီးရွင္ကကန္ေတာ့၍လက္ခံယူရပါသည္။
ေသွ်ာင္ခ်ေသွ်ာင္တင္
သမက္ရွင္ကမိမိဦးေသွ်ာင္ကိုခြ်တ္၍ စားပြဲေပၚတင္ထား
ျပီးလွ်င္သမီးသွ်င္၏ဦးေသွ်ာင္ကိုခြ်တ္ယူကာမိမိ၏ဦးေသွ်ာင္ကိုေဆာင္းေပးရသည္။
ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခ်ျပဳလုပ္စဥ္သမီးရွင္ကသမက္ရွင္ကိုရွိခိုးေနရပါသည္။
ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခအျဖစ္သမက္ရွင္ကသမီးရွင္ကိုေငြလက္ဖြဲ႔သျဖင့္သမီးရွင္ကန္ေတာ့ျပီးလက္ခံရယူရသည္။
မ၈ၤလာအခမ္းအနားပြဲအျပီးတြင္ထြက္ခြာခြင့္ရရန္သမက္ရွင္က သမီးရွင္ဘက္မွအပ်ိဳရံလူပ်ိုရံတို႔က ေရႊၾကိဳတား၍ၾကိဳးတားခေပးရသည္။ေနာက္ဆံုးခန္း၀င္ခေပးေဆာင္ရသည္။
အိမ္ျပန္လည္ျခင္း
သမက္တက္ျပီး၇ရက္ေန႔တြင္သမီးရွင္သမက္ရွင္တို႔သည္သမက္ရွင္၏မိဘအိမ္သို႕နံနက္မွစ၍လည္ၾကရသည္။သမက္ရွင္၏မိဘ၊ဘိုးဘြားမ်ားကိုသမီးရွင္သမက္ရွင္တို႕ကကန္ေတာ႕ရသည္။ညေနစာစား
ျပီးမွျပန္ၾကသည္။သည္လိုႏွင့္ပင္ၾကင္စဦးဇနီးေမာင္ႏွံတို႔သည္အိုးအိမ္တည္ေဆာက္ကာတလင္တမယားစနစ္ျဖင့္ေနထိုင္ၾကေတာ့သည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္မဂၤလာပြဲကို၀ါတြင္းႏွင္႕ျပာသိုလမ်ားတြင္ေရွာင္ေလ႕ရွိျပီးတေပါင္း၊တန္ခူးလမ်ားတြင္အမ်ားဆံုးက်င္းပျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျပာသိုလတြင္မဂၤလာေဆာင္ကအိမ္ေထာင္စီးပြားေရးမျဖစ္ဘဲမြဲျပာက်တတ္သည္ဟုယူဆၾက
သည္။ရခိုင္ ဓေလ႕ထံုးတမ္းစဥ္လာအရမဂၤလာပြဲႏွင္႕ပတ္သက္၍လိုက္နာရမည္႕စည္းကမ္းခ်က္မ်ားစြာ
ရွွိေလသည္။ထိုခ်မွတ္ထားေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကိုအတိအက်ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္လက္ထပ္ပြဲသည္ ပကာသနမဖက္အရိုးခံသက္သက္ျဖင္႕ေရွးရိုးရာမပ်က္ခ်စ္စရာျမတ္ႏိုးစရာ အသြင္မ်ားေဆာင္ေနပါသည္။ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕၏ခ်စ္စရာေကာင္းေသာဓေလ့၊ တစ္မူထူးျခား
ေသာမဂၤလာအယူအဆမ်ားျဖင့္ျပည့္လွ်ံေနေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။
OWL
ေက်ာက္ျဖဴ
က်မ္းကိုးကားစာအုပ္မ်ား - သားခ်င္းတို႔အေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း(ေမာင္ေအာင္မြန္)
- ျပည္ေထာင္စုသားတို႔၏ရိုးရာလက္ထပ္မဂၤလာပြဲဓေလ့မ်ား
(တကၠသိုလ္သွ်င္သီရိ)
- ျမတ္ပန္းသဇင္ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးအသင္း(ရန္ကုန္)၂၀၀၇ ထုတ္
.....................
ဂနိန္႔ရခုိင္ျပည္
Posted by Arakan Research Centre
on 19:29.
Filed under
ပင္မစာမ်က္ႏွာ,
ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈမ်ား
ဘုမၼိနက္သန္ျမီတြက္ ရည္စူး ငါရို႕လားရဖို႔လမ္း သတ္မွတ္ခ်က္နန္႔အညီ ကိုယ္က်ိဳးအတၱ ကပ္နီေရ ငါရို႕အက်င့္ဆိုးတိကို အမ်ားအက်ိဳးဖက္ကိုလွည့္ ရင္ဖတ္က ထြက္လာေရသြီး ျခီမဦးထိ စီးက်ေကေလ့ လြတ္ေျမာက္ရာလမ္း မီးပန္းေဖာက္ဖို႔ အႏိူးရမခက္ေအာင္ တတူအိပ္ကတ္ေမ။ (ထြန္းလင္းစိုး)ဆက္သြယ္ခ်င္ေက ။..Arakanresearchcentre@gmail.com..။ သို႔ ဆက္သြယ္ႏိူင္ပါသည္။
