သမုိင္းအစဥ္အလာ ၾကီးမားခေရ ရခိုင္စာပီနန္႔ အရီြးအသား
ပင္မစာမ်က္ႏွာ, ရခိုင္စာပီ 23:30
ပင့္ရစ္မႏုိင္ ရခုိင္မိန္း၊ ပင့္ရစ္မသိ ရခိုင္နန္႔ညႇိ ့ပါလတ္။ ျမန္မာစာ အေရးအသားမွာ အပင့္အရစ္စြာေယ ျပႆနာ ၾကီးတရပ္ ျဖစ္ဂါတ္ပါေရ၊ဇာနီရာမွာ ယပင့္ရြီးဖို႕လဲ၊ ဇာနီရာမွာ ရရစ္နန္႔ေရးဖို႔လဲ၊ ကၾကီးကုိ ယပင့္လဲ (က်)၊ ရရစ္လဲ (က်)၊ အသံခ်င္းက တူနီေက ဇာအဓိပၸါဆုိေက ယပင့္၊ ဥပမာ က်ီးကန္းက က်ီးဆုိ ယပင့္၊ ပမာဏ ၾကီးစြာကို ျပေရက်ီး(ၾကီး)ကုိေတာ့ရရစ္၊ ယပင့္(က်ီး)နန္႔ ရရစ္(က်ီး)ၾကီးမာ မရႈပ္ေထြး ေကေလ့ တျခးတျခား အပင့္အရစ္ ေရးရာမွာက်ေက အားလံုးက ရႈပ္ထြီးလားပါေရ။
ေက်နပ္ကို ယပင့္နန္႔ရြီးရဖို႔လား ရရစ္နန္႔ရြီးရဖို႕လား၊ ေမ်ွာ္လင့္ ဆိုစြာကို ယပင့္နန္႔လား ရရစ္္နန္႔ ရြီးရဖို႕လား၊ ျမန္မာစာအဖြဲ႔ကထုတ္ထားေရ ျမန္မာစာလုံးေပါင္း သတ္ပုံက်မ္း လို႕ မေပၚေပါက္ခင္က ပညာ ရွင္တိလည္း အျငင္းပြားခရေရ ျပႆနာၾကီးပါ၊ ျပီးေက အျငင္းစဲေအာင္လုိ႔ ပင့္ရစ္မႏုိင္ ရခုိင္ေမး၊ ပင့္ရစ္ မသိ ရခိုင္နန္႔ ညွိလုိ႔ အမွာအထား ေပၚလာစြာလည္းျဖစ္ပါေရ။ ရခုိင္စကားမွာေတာ့ ယပင့္ႏနန္႔ ရရစ္္ကို ခဲြခြဲျခားျခား အသံထြက္တတ္ေတာ့ ေဒပိုင္ျပႆနာ တိရွိလာဖို႕မဟုတ္ပါ၊ နားနန္႔ႀကားေရ(က်ား)ဆုိ ၾကား။ ေတာထဲကက်ား ဆုိ က်ား။ နံပါတ္ေျခာက္ဆုိ(ေျခာက္)။ ေဂ်ာက္တြန္းေရ ေခ်ာက္ဆုိ ေခ်ာက္။ ရရစ္ဆုိလုိ႔ကေတာ့ ရသံ အထင္အရွားနန္႔ အသံထြက္တတ္ပါေရ၊ ရခုိင္ေဒသိယစကားစြာ ဗမာစကား၏ ေရွးကရွိချပီးေက ေပ်ာက္ကြယ္နိန္စြာျဖစ္ပါေရ။ အထူးသျဖင့္ ရသံကုိ ထိမ္းသိမ္းထားေရ ဘာသာစကားလို႔ ဆုိရပါလိမ့္ေမ။ ရသံ သတ္ သတ္ေလာက္ကုိ ထိမ္းသိမ္းတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဗမာစကားမွာ ေရွးသုံးလုိ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေပါရဏ စကား တခ်ဳိ႕ကိုလဲ ရခုိင္ေဒသိယစကားမွာ တြီႏိူင္ပါေရ။ ဗမာစကားကုိ ထဲထဲ၀င္၀င္ ေလ့လာခ်င္ျပီဆုိေက ရခုိင္ဘာသာစကားကုိ ဥေပကၡာ ျပဳထားလုိ႔ မရႏိူင္ေရ အတိုင္းတာလည္းရွိပါေရ၊ ရခုိင္တိုင္းရင္းသားတိစြာ သမိုင္းအစဥ္အလာ ၾကီးမားခေရ လူမ်ိဳးျဖစ္ေႀကာင္း သက္သီျပေရအရာတိပါ၊
ဓည၀တီေခတ္ ေ၀သာလီေခတ္ ေလးျမိဳ႕ေခတ္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဆုိျပီး ရခုိင္သမုိင္း အခုိင္အမာရွိခပါေရ။ ဓည၀တီေခတ္ဆုိစြာ ခရစ္ေတာ္မေပၚမွီကာလကတည္းက ရွိခစြာျဖစ္ျပီး၊ ေနာက္ဆုံး ေျမာက္ဦးေခတ္က AD ၁၇၈၀ ေက်ာ္အထိ တည္ထားခစြာျဖစ္ပါေရ၊ ေခတ္္အဆက္ဆက္စြာ ေခတ္မွီကာမတ္တတ္ရယ္လုိ႔ မဟုတ္ပါ၊ ဓည၀တီေခတ္ ေနာက္ပုိင္းမွာဆုိ ဗုဒၶဘာသာလဲ စျပီးထြန္းကား လာျပီး ဒဂၤါးတိထုပ္လုပ္ျပီး ေငြေၾကးစနစ္လဲ တြင္က်ယ္ခပါေရ၊ ေ၀သာလီ ေလးျမဳိ႕ေခတ္ မွာေက ျပည္ပအေနာက္ႏိုင္ငံေတြနန္႔ အဆက္သြယ္ကူး ေရာင္းဝယ္ေရး ဆက္ဆံမႈတိလည္း အမ်ားႀကီးရွိခပါေရ။ ေငြေၾကးအျဖစ္ ေရႊဒဂၤါး ေငြဒဂၤါးတိကို သံုးစဲြခဂါတ္ေတလို႕လည္း သမိုင္းစာမ်က္ႏွာတိမာ အမ်ားႀကီးတြီရပါေရ။ ရခိုင္ျမိဳ႕တိ စည္ပင္ထြန္းကာလာေရ ကာလလည္းျဖစ္ပါေရ။ AD ၁၅၀၀ ေက်ာ္ ဒုတိယ ေျမာက္ဦးေခတ္ကာလေတာ့ ရခုိင္ထီးနန္း အင္အား ေတာင့္တင္းလာခေရ ကာလလည္းျဖစ္ပါေရ။ ဘုိးေတာ္ ဘုရားလက္ထက္ ၁၇၈၄ ခု အိမ္ေရွ႔မင္းက တုိက္ခုိက္ သိမ္းသြင္းခံခေရ အထိျဖစ္ပါေရ။ ကုိယ့္ထီး ကုိယ့္ နန္း ကုိိယ့္က်ငွန္းနန္႔ တင့္တင့္တယ္တယ္ နီႏိူင္ခေရ ရခိုင္လူမိဳးတိစြာေယ ရခုိင္စာေပ ထြန္းကားခပံုကို အံႀသမဆံုးႏိူင္လို႕ ေျပာလို႔ရပါေရ။ BC ေျခာက္ရာစု ေလာက္ကရြီခေရလို႔ ယူဆရေရ ျဗဟၼီအကၡရာ အပါအ၀င္ တပ်င္းေရွးက်ေရ အကၡရာတိနန္႕ ရြီးသားထားေရ ေက်ာက္စာတိကိုလည္း ရခုိင္ေဒသမွာ အမ်ဘာသာကနီျပီးေက ရခုိင္ဘာသာကုိ ျပန္ဆုိထား ေရ က်မ္းတိလည္း ေပၚထြန္းခေရလို႕ ဆိုပါေရ၊ က်မၼရာဇ္မင္းၾကီး၀တၳဳရို႕ ႏုဓမၼသတ္က်မ္းရို႕ပိုင္စာမ်ဳိး၊ ေဂါတမ ပူရမ္လုိ နကၡတ္က်မ္းတိလည္း ျဖစ္ပါေရ။ ကဗ်ာလကၤာဘက္ကို ၾကည့္ျပနေကေလ့ ရခုိင္ေဒသစြာ အလကၤာ ေဒသ လုိ႔ေတာင္ ေခၚဆိုႏိူင္ေလာက္ပါေရ၊ ကဗ်ာလကၤာမ်ား ေပၚထြန္းခေရ စြာ ဇာမွာလည္းမသိေရ အခ်ိန္ေလာကပင္ AD ေျခာက္ ရာစု ေလးျမိဳ႔ေခတ္မွာ ရခုိင္ျပည္ဘက္မွာက ကဗ်ာလကၤာသံကုိ ၾကားနိန္ရပါဗ်ာလ္။ ေရးဖြဲ႔သူက အိမ္ေရွ႕စံ မိဖုရား ေစာျပည့္ညိဳ၊ သူ႕နာမည္ၾကီးကဗ်ာက သိမ္ကံမိန္တြင္၊ အစခ်ီေရ အလြမ္းရတု၊ စပ္နည္းေရာ အေတြးေရာ အဆင့္အတန္း ျမင့္ျမတ္လွေရလို႕ ဖတ္ရသူအမ်ား ေလးစားဂါတ္ပါေရ။ ေနာက္ထပ္တခါ AD ၇၈၆ ခု မွာရြီးထားခေရလို႕ အမွတ္အသားရွိေရ အမတ္ၾကီး ဓမၼေဇယ်ရဲ့ ဗ်ဥ္းသုံးဆယ့္သုံးလုံး ေလွေတာ္သံ၊ ကၾကီး အစ အ အဆုံး အကၡရာေတြကို ညႊန္းညႊန္းျပီး ဖြဲ႔ထားတဲ့ ကဗ်ာပါ၊ ပုဂံေခတ္က အနႏၵသူရိယရဲ့ သူတည္းတေယာက္ ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ ကဗ်ာဟာ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါ ဘာသာစာေပ ထြန္းကားမႈ အဆင့္နဲ႔ ယွဥ္တြယ္ရင္ ပုဂံေခတ္ လက္ရာ မဟုတ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကတဲ့ ပညာရွိမ်ားဟာ ပုဂံေခတ္မတိုင္မွီ ကတဲက ေပၚထြန္းတယ္လုိ႔ အမွတ္အသားရွိေရ ရခုိင့္ကဗ်ာတိကုိ ဆင္ျခင္စဥ္းစား သင့္ပါေရ။ ကဗ်ာလကၤာအရာမွာ ရခုိငလူမ်ိဳးတိစြာ ဗမာတိထက္ အယင္ရွိက်ပံုကို ေနာက္သာဓကတရပ္ ရွိပါသိေရ။ ယင္းခ်င့္ကေတာ ျမန္မာဘက္မွာလဲ ထြန္းကားေရ ဧခ်င္း ကဗ်ာပါ။ ဧခ်င္း ကဗ်က ဘုရင့္သားေတာ္ သမီးေတာ္တိ အိပ္စက္ေရအခါ ဆုိရေလွ်ာက္ရေရ ကဗ်ာတမ်ဳိးပဲ၊ ယင္ဒဧခ်င္းကဗ်ာေလာကမွာ ဇာဧခ်င္းကဗ်ာ အေစာဆုံးလဲလို႕ ၾကည့္ျပန္ေက ရခုိင္ဘုရင္မင္းျမတ္ ဘေစာျဖဴ၏သမီး ေမာက္ေတာ္မင္းသမီးအတြက္ ဖဒူမင္းညုိ ရြီးသာခေရ ရခုိင္မင္းသမီးဧခ်င္းပါဗ်ာလ္။၊ ယင္းခ်င့္တိကို ယင္းခ်င့္တိကို ျခီရာေကာက္လိုက္ဖို႕ဆိုေက မင္းသားငယ္ မင္းသမီးငယ္ တိ အတြက္ ဧခ်င္း ရြီးေရ အစဥ္အလာကုိ ရခိုင္စာဆုိတိက ဦးေဆာင္ခဂါတ္ေရလို႕ ဆုိႏုိင္ပါပါေရ။ ရခုိင္စာဆုိတိထဲမွာ ေနာက္ထင္ရွားပါးေရ စာဆုိတဦးက ဥကၠာပ်ံပါ။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၅၀၀ ေက်ာ္ ၁၆၀၀ ေလာက္မွာ ရခုိင္ဘုရင္ မင္းခေမာင္း ဟံသာ၀တီကုိ ေရာက္နိန္ေရအခ်ိန္ျဖစ္ပါေရ၊ ကိုယ့္ဘုရင္ ရခုိင္ကုိ ျခီဦးျပန္လွည့္ဘုိ႔ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီဘဲြ႔ ကဗ်ာၾကီးကုိ ရြီးသားခပါေရ။ ေဒကဗ်ာစြာလည္း ပညာရွင္တိ တေလးတစား ခ်ီးက်ဴးရေရ ကဗ်ာျဖစ္ပါေရ။ ကဗ်ာလကၤာနန္႔ ပတ္သက္လာေက ေရွးတန္းေရာက္နိန္ေရ ရခုိင္လူမ်ိဳးရို႕၏ ကဗ်ာလကၤာ ဗီဇေၾကာင့္လုိ႔ ဆိုေက မမွားႏိူင္ပါ။ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိစြာေရ အေရးအခင္း ထူးထူး ျခားျခားရွိတုိင္း ကဗ်ာမပါေက ပဲြမစည္လို႕ ေျပာလို႕ရေရပိုင္၊ ေလွေလွာ္ထြက္ေက ကဗ်ာနန္႔ ဘုရားပြဲရွိ္ေကလည္း ကဗ်ာနန္႔ အလွဴ ေတာ္မဂၤလာပြဲဆိုလည္း ကဗ်ာနန္႔ ယင္းပိုင္ ကဗ်ာတိကို တန္ဖိုးထားေရ လူမ်ိဳးျဖစ္ပါေရ။ ယင္းေႀကာင္းလည္း ေလွေတာ္သံကဗ်ာ ပုခက္လႊဲသားေခ်ာ့ ကဗ်ာရို႕ သာျခင္းရို႕ တပုိ႔တြဲလ ေကာက္ရီတ္အျပီး တီးလို႔ဆိုဂါတ္ေတ သံခ်ပ္ရို႕ ပုဂၢဳိလ္တဦးဦး၏ အတၳဳ ပတၱိကုိ ဖြဲ႔ေရ ဘြဲ႔ကဗ်ာရို႕ ကဗ်ာလကၤာ အဖြဲ႔အမ်ဳီးမ်ိဳးလည္း ရခိုင္ျပည္မွာ ရွာတြီႏိူင္ပါေရ။ ေနာက္ဆံုး ေျပာျပရဖို႔ဆိုေက ဗမာကဗ်ာမွာ မေတြ႔ရေရ သခြားသီးအဖြဲ႔ကဗ်ာမ်ိဳးကုိေတာင္ ရခိုင္ကဗ်ာေလာကထဲမွာ တြီရပါေရ။ ကဗ်ာလကၤာ ဘက္မွာ ရာ မဟုတ္ပါ။ စကားေျပ ထဲမွာဆုိေကလည္း ေက်ာက္စာ ရာဇ၀င္ ေလွ်ာက္ထုံး ပုံျပင္ ၀တၳဳ အစရွိေရ ေပါေပါၾကြယ္ၾကြယ္ ရွိလွတဲ့ ရခုိင္စာေပပါ၊
ေဒပိုင္အဆင့္အတန္း ျမင့္မာေရး ရခိုင္လူမ်ိဳးတိုင္ တာဝန္တရပ္ျဖစ္ေတပိုင္ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားတုိင္း တာဝန္တရပ္လည္း ျဖစ္ပါေရ။ ျမန္မာစာ ေလ့လာေရးမွာ ဗမာစာ ဗမာစကား သက္သက္ကုိသာမဟုတ္ဘဲ တုိင္းရင္းဘာသာစာပီတိကုိပါ ေလ့လာဘုိ႔ အခြင့္အလမ္း ဖန္တီးႏုိင္ေက ေကာင္းေလစြလုိ႔ ေအာက္ေမ့ ေအာက့္မိရပါေရ။ စာေပျမင့္ျပီး လူမ်ဳိးတင့္ပါစီ
RFA မွထုတ္လြင့္ခ်က္ကို အမ်ားသိရန္ခံစားတင္ျပသည္
....................................
ရခိုင့္အမ်ိဳးသားေရး ႏိုင္ႏိုင္ ရြီးထားေရ ျမန္မာဘာကို ရခိုင္ဘာသာနန္႔ တတ္ႏိူင္သေလာက္ ျပန္ဆိုထားသည္
Posted by Arakan Research Centre
on 23:30.
Filed under
ပင္မစာမ်က္ႏွာ,
ရခိုင္စာပီ
ဘုမၼိနက္သန္ျမီတြက္ ရည္စူး ငါရို႕လားရဖို႔လမ္း သတ္မွတ္ခ်က္နန္႔အညီ ကိုယ္က်ိဳးအတၱ ကပ္နီေရ ငါရို႕အက်င့္ဆိုးတိကို အမ်ားအက်ိဳးဖက္ကိုလွည့္ ရင္ဖတ္က ထြက္လာေရသြီး ျခီမဦးထိ စီးက်ေကေလ့ လြတ္ေျမာက္ရာလမ္း မီးပန္းေဖာက္ဖို႔ အႏိူးရမခက္ေအာင္ တတူအိပ္ကတ္ေမ။ (ထြန္းလင္းစိုး)ဆက္သြယ္ခ်င္ေက ။..Arakanresearchcentre@gmail.com..။ သို႔ ဆက္သြယ္ႏိူင္ပါသည္။